Biopsja fuzyjna prostaty

Rodzaje biopsji

Czym różni się biopsja fuzyjna od klasycznej biopsji prostaty?

Klasyczna biopsja prostaty ma wiele ograniczeń. Podstawowym z nich jest trudność w uwidocznieniu ognisk schorzeń w ultrasonografii przezodbytniczej. Około 70% z nich jest niewidocznych w badaniu USG. Klasyczna biopsja prostaty pozostaje więc w większości przypadków tzw. biopsją systematyczną (mappingową) czyli poszukiwaniem „na ślepo” obszarów rozrostu złośliwego (raka), poprzez pobieranie wycinków (zwykle 10-12) z różnych miejsc gruczołu. Wiarygodność tak wykonanej biopsji pozostaje wątpliwa. Ocenia się, że pierwotna biopsja pomija około 21-47% raków stercza.

Rozwiązaniem tego problemu jest wcześniejsza identyfikacja raka prostaty w badaniu mpMR i zastąpienie biopsji systematycznej biopsją celowaną. Technika umożliwiająca nałożenie obrazów rezonansu magnetycznego, które dokładnie pokazują położenie raka, na badanie USG w czasie rzeczywistym określa się jako fuzję obrazów. Przebieg samej biopsji fuzyjnej jest z punktu widzenia pacjenta bardzo zbliżony do biopsji klasycznej. Pozwala jednak na znacznie precyzyjniejsze pobranie materiału z obszarów zmienionych, jednocześnie redukując liczbę „nietrafionych” wycinków.

W 2015 r. Europejskie Towarzystwo Urologiczne zmieniło wytyczne dotyczące sposobu przeprowadzenia biopsji prostaty. Rekomenduje się aby każda powtórna biopsja gruczołu krokowego przeprowadzana była w oparciu o badanie mpMRI i stwierdzone w nim nieprawidłowości. Wraz z rozwojem metody i poprawą uwarunkowań ekonomicznych należy się spodziewać, że również biopsje pierwszorazowe będą wykonywane w ten sposób.

Czy różne rodzaje biopsji są tak samo przydatne?

Biopsja fuzyjna daje w porównaniu z biopsją mappingową (kognitywną) największe prawdopodobieństwo pobrania fragmentu tkanki do badania hist-pat z właściwej lokalizacji.

Zalety

Dzięki biopsji fuzyjnej mpMR/USG możliwe jest:

• określenie lokalizacji „ukrytych” guzów, których nie udało się nakłuć w trakcie biopsji tradycyjnej (mappingowej),
• dokładniejsze uwidocznienie zmian ogniskowych w obrębie stercza, oraz określenie ich rozmiarów, lokalizacji i możliwego charakteru (przerost, zapalenie, guz itp),
• w oparciu o uzyskany trójwymiarowy model stercza, precyzyjne celowane nakłucie zmian w obrębie stercza (co poprawia skuteczność biopsji i trafność diagnozy),
• łączenie w czasie rzeczywistym modeli trójwymiarowych MR i USG, co dzięki precyzyjniejszemu określeniu stopnia zaawansowania nowotworu, pozwala lepiej zindywidualizować leczenie,
• porównanie obrazów wcześniejszych badań i biopsji, w celu poprawy powtarzalności pobierania wycinków z wcześniej nakłutych zmian.

Korzyści

Kto może odnieść korzyść z wykonania biopsji fuzyjnej mpMR/USG?

Pomimo, że korzyści z badania mpMR i biopsji fuzyjnej mpMR/USG odnoszą nie wszyscy poddani tym procedurom pacjenci, to jednak następujące grupy chorych mają największe prawdopodobieństwo skorzystania na nich:

Przygotowanie do badania

Jak przygotować się do badania

Sposób przygotowania do biopsji ustalany jest indywidualnie w każdym przypadku przez wykonującego biopsję urologa w porozumieniu z pacjentem. Nie ma jednego uniwersalnego protokołu przygotowania pacjenta, jest to raczej zbiór pewnych zasad, stosowanych w zależności od stanu, wieku, schorzeń towarzyszących czy leków przyjmowanych przez pacjenta.

Biopsja prostaty należy do badań inwazyjnych, tzn. narusza ciągłość tkanek. W związku z tym wymaga właściwego przygotowania:

• Odpowiednio wczesne przyjęcie leku o działaniu przeciwbakteryjnym. Rodzaj leku i jego dawkowanie ustala urolog kierujący na biopsję. Najczęściej stosowane są antybiotyki z grupy fluorochinolonów (Ciprofloksacyna, Levofloksacyna). Najczęściej podawanie ich rozpoczyna się w dniu biopsji 2 godz. przed zabiegiem. Kontynuowanie trwa zwykle kilka (najczęściej 3) dni po biopsji. Ostateczne dawkowanie zleca urolog wykonujący zabieg w zależności od wywiadu klinicznego.
• Pacjenci normalnie przyjmują wszystkie leki, za wyjątkiem leków obniżających krzepliwość krwi (Clopidogrel, Acenokumarol, Warfin, Pradaxa, Xarelto). Leki obniżające krzepliwość krwi są obecnie często używane m.in. w leczeniu choroby wieńcowej serca oraz innych chorób naczyniowych. Pacjenci leczeni tymi lekami są zobowiązani do bezwzględnego poinformowania o tym urologa wykonującego biopsję oraz konsultacji z lekarzem, który te leki zalecił w celu ustalenia możliwości ich odstawienia lub odpowiednio wczesnej zamiany na stosowane zastępczo heparyny drobnocząsteczkowe podawane w postaci zastrzyków podskórnych ( np. Clexane, Fraxiparyna). Niedopełnienie powyższego może spowodować wystąpienie poważnych powikłań po biopsji.
• W dniu badania należy przyjąć wszystkie inne stosowane leki (poza wymienionymi powyżej lekami obniżającymi krzepliwość krwi o których należy poinformować urologa).
• Co do stosowania oczyszczającego wlewu doodbytniczego są kontrowersje co do jego skuteczności w ograniczaniu ewentualnych powikłań, dlatego też procedura ta nie jest zalecana do stosowania rutynowego.
• Leki przeciwbólowe. W Centrum Medycznym Voxel w Warszawie wszystkie biopsje wykonywane są w znieczuleniu zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Zażywanie dodatkowych leków przeciwbólowych nie jest konieczne.
• Posiłki. Nie ma potrzeby pozostawania na czczo w przypadku każdego pacjenta. Zalecane jest spożycie lekkiego śniadania oraz wypicie zwykłej ilości płynów. W przypadku biopsji przezkroczowej należy zachować kilkugodzinną przerwę w przyjmowaniu posiłków, co jest szczegółowo omawiane podczas kwalifikacji do zabiegu przez urologa/anestezjologa.
• Wypróżnienie – zalecane w dniu biopsji.

Przebieg badania

W jaki sposób wykonuje się biopsję fuzyjną MR/USG?

Biopsję wykonuje się poprzez nakłucie stercza i pobranie wycinka tkanki gruczołowej do badania histopatologicznego. Najczęstszym sposobem nakłucia jest dostęp do stercza przez odbytnicę lub przez krocze. Wykonuje się to pod kontrolą USG.

W przypadku biopsji przezodbytniczej urolog wprowadza przez odbyt żel znieczulający i sondę USG w celu oceny stercza. Przed wprowadzeniem biopsji fuzyjnej wycinki pobierano z 12 typowych lokalizacji, licząc na to, że przypadkiem „trafi się” w zmianę. Jednakże obecnie technika biopsji fuzyjnej, wykorzystując obrazy mpMR pozwala na celowane pobieranie wycinków z miejsc widocznych i oznaczonych przez radiologa na obrazach zmian.

Podczas biopsji urolog dysponuje obrazami badania mpMR z zaznaczonymi zmianami, na swoim monitorze. Obrazy te następnie są łączone/nakładane w czasie rzeczywistym z obrazami badania USG. Pozwala to, pod kontrolą USG, na pobranie celowanych wycinków, z miejsc widocznych na obrazach mpMR jako obszary zmian ogniskowych. Po pobraniu celowanych wycinków, nakłuwa się również 12 typowych lokalizacji. Jeśli w obrazach mpMR nie stwierdza się podejrzanych zmian ogniskowych mogących stanowić cel do pobrania wycinków, pobiera się je jedynie z w/w 12 typowych lokalizacji.