Zastosowanie diagnostyczne
Badanie DaTSCAN
Badanie z użyciem preparatu DaTSCAN stosuje się do wykrywania utraty komórek nerwowych w obszarze mózgu określanym jako prążkowie, w szczególności komórek uwalniających dopaminę.
Test ten stosuje się w diagnostyce następujących chorób u osób dorosłych (powyżej 18 lat):
- zaburzenia ruchowe, takie jak obserwowane w chorobie Parkinsona i innych podobnych schorzeniach w których utrata komórek nerwowych prowadzi do drżenia, zaburzeń chodu i sztywności mięśni. Ponieważ drżenia mogą również występować w drżeniu samoistnym, preparat DaTSCAN stosuje się w celu ułatwienia różnicowania między drżeniem samoistnym, a chorobami związanymi z chorobą Parkinsona.
- demencja (utrata funkcji intelektualnych). Preparat DaTSCAN stosuje się w celu ułatwienia różnicowania pomiędzy typem demencji określanym jako demencja z obecnością ciałek Lewy’ego, a chorobą Alzheimera.
Preparat DaTSCAN
Jak działa?
Substancja czynna preparatu DaTSCAN, joflupan (123I), jest radiofarmaceutykiem. Joflupan wiąże się swoiście ze strukturami na powierzchni zakończeń komórek nerwowych w prążkowiu: obrazuje presynaptyczny wychwyt dopaminy w obrębie struktur istoty czarnej śródmózgowia.
Zmiany degeneracyjne obserwowane np. w chorobie Parkinsona prowadzą do zniszczenia neuronów dopaminergicznych; powodują zaburzenia gromadzenia znacznika w prążkowiu i jądrach podstawy.
Technika SPECT i nowoczesne oprogramowanie pozwalają ocenić niedobory funkcjonalne wychwytu dopaminy już we wczesnym stadium choroby, a możliwość oceny ilościowej dokładnie oszacować stopień degeneracji istoty czarnej w mózgu, jak na ryc. 1.
U pacjentów z chorobą Parkinsona i chorobami pokrewnymi oraz u pacjentów z otępieniem z obecnością ciałek Lewy’ego występuje utrata komórek nerwowych w prążkowiu zawierającym dopaminę. Jeżeli ma to miejsce, ilość preparatu DaTSCAN wiążącego się z tymi komórkami nerwowymi w porównaniu do stanu prawidłowego jest znacznie ograniczona, co obrazuje ryc 2.
Umożliwia to odróżnienie chorób pokrewnych chorobie Parkinsona od drżenia samoistnego oraz demencji z obecnością ciałek Lewy’ego – od choroby Alzheimera.
Ryzyka
Jakie ryzyko wiąże się ze stosowaniem preparatu DaTSCAN?
Najczęstsze działania niepożądane związane ze stosowaniem preparatu DaTSCAN (obserwowane u 1 do 10 pacjentów na 100) to: nasilony apetyt, bóle głowy, mrowienie na skórze lub pod skórą oraz zawroty głowy. Ryzyko związane z radioaktywnością uważa się za bardzo niskie.
Preparatu DaTSCAN nie należy podawać osobom, u których może występować nadwrażliwość alergia na joflupan lub którykolwiek składnik preparatu. Preparatu nie należy stosować u kobiet w ciąży.
Skierowanie
Badanie refundowane przez NFZ
Na refundowane przez NFZ badanie DaTSCAN może skierować lekarz specjalista neurolog lub neurochirurg, posiadający co najmniej 5-cio letnie doświadczenie w leczeniu chorych z parkinsonizmem.
Placówka kierująca nie ponosi kosztów badania – procedura jest finansowana przez NFZ w drodze świadczeń kontraktowanych.
Skierowanie na badanie może być wystawione z poradni specjalistycznej lub z oddziału po zakończonej hospitalizacji pacjenta. Na wypisie w epikryzie lub zaleceniach należy wówczas umieścić informację „wystawiono skierowanie na badanie DATSCAN”, a wystawione skierowanie (w tradycyjnej formie papierowej lub e-skierowania) powinno być przekazane pacjentowi, który w celu ustalenia terminu badania przesyła je na adres email: pet.katowice@voxel.pl
Oddział ani poradnia kierujące na badanie DatSCAN nie ponoszą w takim trybie kosztów badania (finansowanie NFZ, ambulatoryjne świadczenia diagnostyczne kosztochłonne ASDK)
Uwaga!
Nasza placówka MCD Voxel w Katowicach oferuje ponadto możliwość diagnostyki różnicowej u pacjentów z otępieniem a ciałami Lewy’ego i chorobą Alzheimera.
Scyntygrafia mięśnia sercowego z zastosowaniem 123I-MIBG pozwala ocenić ilościowo zazwojowe unerwienie współczulne serca. W otępieniu z ciałami Lewy’ego unerwienie to jest zmniejszone. Badanie to wykazuje 69% czułość i 87% swoistość w różnicowaniu prawdopodobnego otępienia z ciałami Lewy’ego z prawdopodobną chorobą Alzheirmera.
Procedura jest refundowana, skierowanie może wystawić lekarz specjalista w dowolnej dziedzinie medycyny.
Umówienie procedury
Procedura dla pacjenta
